Poufność a użyteczność informacji statystycznych. Dylematy ochrony udostępnianych danych

Monografię otwiera omówienie ogólnych koncepcji kontroli ujawniania danych (ang. Statistical Disclosure Control, SDC) oraz definicji z tym związanych, a także regulacji prawnych dotyczących ochrony danych wrażliwych stosowanych w różnych krajach, również w Polsce. Zaprezentowano tutaj także najważniejsze typy udostępnianych danych wynikowych oraz rolę metadanych, paradanych, a także danych dodatkowych w SDC. Drugim ważnym poruszanym tematem jest istota i ważność ryzyka ujawnienia informacji wrażliwych oraz ocena jego poziomu. Ukazano tutaj także odmienności występujące w tym zakresie między mikrodanymi a danymi zagregowanymi w postaci tablic częstości i wielkości czy wyników analiz. Szczególną uwagę poświęcono z kolei szczegółowej charakterystyce metod i technik kontroli ujawniania danych wynikowych w przedstawionych powyżej trzech typach. Wskazano ponadto na zagrożenia dla poufności danych, mogące wystąpić w publikowaniu statystyk opisowych, ilustracji i wyników analiz w opracowaniach statystycznych oraz sposoby przeciwdziałania możliwościom odtworzenia danych wrażliwych. W toku dalszych rozważań autorzy scharakteryzowali istotę problemu straty informacji oraz najistotniejsze rodzaje miar oceny owej straty, z pewnymi oryginalnymi propozycjami, a także wpływ straty informacji na jakość estymacji dokonywanej w oparciu o dane poddane SDC. Czytelnik znajdzie w monografii szczegółowe omówienie – wraz ze stosowną egzemplifikacją – narzędzi informatycznych stosowanych w SDC, przede wszystkim programów T–Argus i µ–Argus oraz pakietów środowiska R: sdcTable i sdcMicro. Następnie uwaga została skoncentrowana na organizacji kontroli dostępu do danych i zasadach jej realizacji. W szczególności scharakteryzowano typy udostępnianych mikrodanych, sposobu organizacji funkcjonowania punktów dostępu oraz stosownych zabezpieczeń, przebieg efektywnej kontroli dostępu i zakres odpowiednich uprawnień. Całość wieńczy podsumowanie, w którym wskazano najistotniejsze konkluzje oraz postulaty dotyczące stosowania SDC. Dla wygody czytelnika na końcu opracowania zamieszczono słownik występujących w nim pojęć. Z uwagi na uniwersalność zagadnienia publikacja została opracowana tak, aby mogła służyć metodologom projektującym badania statystyczne oraz odpowiedzialnym za ich jakość i bezpieczeństwo zgromadzonych w ich wyniku informacji. Stąd duży wybór przykładów i praktycznych omówień przedstawianych zagadnień, które pozwalają lepiej zrozumieć przekazywane treści.