Otwarte okna. Szkice z kultury humanizmu katolickiego

Humanizm katolicki to określenie zarówno wielowiekowego procesu odrodzenia kultury pod wpływem wiary, jak i jego dwudziestowiecznej wersji łączącej dokonania literackie, filozoficzne, z dziedziny etyki, estetyki i myśli społecznej. W treści książki te różne aspekty pojawiają się poprzez teksty skoncentrowane na centralnych ideach dzieł wybranych filozofów, pisarzy i teologów. Autor podejmuje z różnych perspektyw sprawę humanistycznego dziedzictwa kulturowego chrześcijaństwa - zarówno w płaszczyźnie zasad relacji wiary i kultury, jak i średniowiecznych oraz nowożytnych przykładów ich powiązań. Obrazu dopełniają refleksje dotyczące prób kultywowania humanizmu integralnego w wieku laicyzmu i totalitaryzmów.

Dzisiaj jest dla nas zupełnie jasne, że znajdujemy się w centrum potężnego napięcia "płyt tektonicznych" kultury. Na tym tle humanizm katolicki, wyłaniający się w XII-XIII w. jako odrodzenie człowieczeństwa ochrzczonego, jest od dawna humanizmem integralnym, czyli co do głębokości i szerokości istotnie różnym od nowoczesnych humanizmów bez-bożnych. W konsekwencji jego rzecznicy - widzieliśmy to bardzo wyraźnie w XIX i XX wieku - rozumieją swoją pracę jako apologię poznania prawdy, wolności odpowiedzialnej i pełni życia, wobec agnostycyzmu, relatywizmu, "wynaturzonej wolności" oraz dehumanizacji. Jan Paweł II mówił wprost o “sporze o człowieka” oraz o “błędzie antropologicznym” podminowującym kulturę nowoczesną. Co ciekawe, ten sam papież w kontekście tak opisanej materii owej konfrontacji opisywał jej charakter jako “nadludzki”. Nie wydaje się, żeby obecny spór o sprawy ludzkie mógł mieć czysto ludzkie rozwiązanie - takie przynajmniej jest stałe przeświadczenie humanizmu katolickiego.

Ze wstępu książki

Paweł Milcarek (ur. 1966), filozof, historyk i publicysta, założyciel i redaktor naczelny kwartalnika "Christianitas", kiedyś adiunkt w Katedrze Historii Filozofii Średniowiecznej UKSW w Warszawie (1992-2008) i dyrektor Programu 2 Polskiego Radia (2008-2009). Autor książek i artykułów dotyczących historii filozofii i liturgii, myśli św. Tomasza z Akwinu, nauki Vaticanum II, cywilizacyjnych wymiarów chrześcijaństwa. W Radiu Lublin prowadzi od lat cotygodniową audycję Konwersatorium - rozmowy o filozofii, religii, historii i literaturze.  Zaangażowany w prace na rzecz stosowania edukacji klasycznej w dzisiejszej szkole, autor Breviarium Kanonu kultury (2022). Mąż, ojciec siedmiorga dzieci. Mieszka w Brwinowie koło Warszawy.