Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej

 

Wyrażony w tytule niniejszego tomu rezerwat przestrzeni publicznej z pozoru stanowi dość kontrowersyjną kategorię opisu i wyjaśniania sytuacji społecznej osób niepełnosprawnych. Samo pojęcie rezerwatu nawiązuje do tradycji kolonialnej lokującej osoby niepełnosprawne w ograniczonej przestrzeni zarezerwowanej dla Innych lub/i Obcych.

Wszak rezerwat w potocznym ujęciu kojarzy się z czymś, co zamknięte i zarezerwowane dla wybranych. Jednak nie o taki rezerwat tu chodzi. Chociaż trudno oprzeć się wrażeniu, że ciągle jeszcze dla wielu z nas inność wyrażająca się ograniczoną sprawnością czy nieco odmiennym wyglądem jest wystarczającym powodem konstruowania ram funkcjonalnych i rezerwowania ról daleko innych niż te, które zwykle określamy jako wartościowe. […]

Każdy z rezerwatów generuje nieco inne problemy osób niepełnosprawnych lub jest ich następstwem. Natomiast łączy je możliwa siła oddziaływania, która sprawia, że niektóre z nich są palące. Właśnie te problemy są punktem wyjścia poszczególnych rozdziałów tej książki. […]

Publikację zamykają pozytywne przykłady przełamywania uprzedzeń – wychodzenia osób z głębszą niepełnosprawnością poza ramy przestrzeni społecznej wyznaczonej sprawnościami i ukonstytuowanymi na podstawie stereotypów możliwościami życia człowieka niepełnosprawnego.

 

Redaktorzy serii przyjęli słuszne założenie, że w odniesieniu do osób niepełnosprawnych palące problemy są zlokalizowane w obszarach ich społecznego funkcjonowania, a konkretnie – w barierach blokujących podejmowanie i pełnienie przez te osoby podstawowych ról życiowych. Ograniczenia te zostały określone mianem rezerwatu przestrzeni publicznej, co bardzo dobrze odzwierciedla złożoność i współwarunkowanie barier integracji osób z niepełnosprawnością. [...]

Książka posiada charakter innowacyjny, wynikający z przyjętych założeń analizy krytycznej oraz perspektywy metodologicznej. Poszczególne rozdziały obejmują większość najtrudniejszych problemów osób niepełnosprawnych w społeczeństwie polskim, demaskują ich konteksty kulturowe i prawne oraz wskazują kierunki konstruowania strategii ukierunkowanych na integrację poprzez przygotowanie do jej wymogów zarówno samych niepełnosprawnych, jak i osób bez takich obciążeń.

Prof. dr hab. Maria Chodkowska